Matomo Analytics – co to jest i jak działa?
Narzędzie analityczne open-source w WordPress
Matomo Analytics to rozbudowane narzędzie do analizy ruchu na stronie internetowej, znane wcześniej pod nazwą Piwik. Jest uznawane za jedną z najpopularniejszych alternatyw dla Google Analytics, zwłaszcza dla osób przywiązujących wagę do prywatności. Matomo dostępne jest zarówno jako samodzielny system analityczny do instalacji na własnym serwerze, jak i w formie wygodnej wtyczki Matomo Analytics for WordPress, integrującej pełną platformę analityczną bezpośrednio z witryną opartą na WordPress.
Wersja wtyczki Matomo sprawia, że uruchomienie zaawansowanej analityki jest niezwykle proste. Nie ma potrzeby konfigurowania oddzielnej aplikacji czy wstawiania ręcznie kodu śledzącego w witrynę. Po instalacji wtyczki cały moduł Matomo działa w obrębie WordPressa – użytkownik może przeglądać statystyki bezpośrednio z kokpitu administracyjnego, co jest bardzo wygodne. Śmiało można stwierdzić, że Matomo w WordPress to pełnoprawna aplikacja analityczna osadzona wewnątrz naszej strony.
Pełna kontrola nad danymi i prywatnością
Jedną z najważniejszych cech Matomo jest pełna własność danych. Wszystkie informacje o odwiedzających są zbierane i przechowywane na naszym własnym serwerze (np. w bazie danych WordPressa), a nie na zewnętrznych serwerach korporacji. Dzięki temu mamy gwarancję, że dane pozostają u nas i możemy łatwo spełnić wymogi prywatności, takie jak RODO. W dobie zaostrzonych regulacji dotyczących ochrony danych, taka kontrola daje spokój i pewność, że analityka nie narusza prywatności użytkowników.
Matomo od początku projektowane było jako narzędzie etyczne i przyjazne prywatności. Umożliwia m.in. anonimizację adresów IP odwiedzających, honoruje nagłówek „Do Not Track” w przeglądarkach oraz oferuje opcjonalny widżet, dzięki któremu użytkownicy mogą zrezygnować ze śledzenia ich wizyt. Takie funkcje są wbudowane w wtyczkę, co wyróżnia Matomo na tle wielu innych rozwiązań analitycznych. Co równie istotne, Matomo oferuje bardzo szeroki zakres funkcji analitycznych. Od podstawowych statystyk odwiedzin po zaawansowane śledzenie e-commerce – wtyczka zapewnia wszystko, czego potrzeba do dogłębnej analizy ruchu na stronie. Poniżej omawiamy najważniejsze możliwości Matomo Analytics.
Główne funkcjonalności Matomo Analytics
Podstawowe statystyki odwiedzin i zachowań
Matomo Analytics oferuje pełen przegląd standardowych statystyk dotyczących ruchu na stronie. W panelu zobaczymy m.in. liczbę wizyt i unikalnych odwiedzających, odsłony stron, średni czas spędzony w witrynie oraz współczynnik odrzuceń. Dostępne są raporty prezentujące, z jakich krajów i regionów pochodzą użytkownicy, jakich urządzeń i przeglądarek używają, a nawet jak wygląda ich ścieżka poruszania się po serwisie. Wszystkie te dane są aktualizowane na bieżąco, więc możemy śledzić ruch zarówno w ujęciu dnia, jak i analizować trendy w dłuższym okresie.
Wtyczka prezentuje informacje w czytelny sposób – mamy dostęp do wykresów, tabel i map, co ułatwia interpretację danych. Przykładowo, możemy szybko sprawdzić, które podstrony cieszą się największą popularnością, a które są rzadko odwiedzane. Takie informacje pozwalają wyciągać wnioski i optymalizować zawartość witryny pod kątem zaangażowania użytkowników.
Źródła ruchu i skuteczność kampanii
Kolejnym istotnym elementem analityki są raporty dotyczące źródeł ruchu. Matomo pozwala łatwo sprawdzić, skąd internauci trafiają na naszą stronę – czy poprzez wyszukiwarki (np. Google), media społecznościowe, linki na innych witrynach, czy może bezpośrednio wpisując adres. Dzięki temu możemy ocenić, które kanały promocyjne działają najlepiej.
Wbudowany moduł śledzenia kampanii marketingowych umożliwia dodawanie parametrów UTM do linków i śledzenie skuteczności konkretnych działań (np. kampanii e-mailowej czy reklamy bannerowej). Matomo zbiera dane o takich kampaniach i pokazuje, ilu użytkowników oraz jakie zaangażowanie (np. czas na stronie, konwersje) wygenerowała dana kampania. To niezwykle przydatne przy planowaniu marketingu – pozwala zrozumieć, które działania przynoszą najlepszy zwrot.
Cele, konwersje i analityka e-commerce
Matomo Analytics umożliwia definiowanie własnych celów i śledzenie konwersji. Możemy określić, że celem jest np. wypełnienie formularza kontaktowego, rejestracja konta czy pobranie pliku, a narzędzie będzie monitorować, jak często te cele są osiągane. Raporty konwersji pokażą współczynnik realizacji celów i drogę, jaką przeszli użytkownicy, zanim cel zrealizowali.
Dla właścicieli sklepów internetowych dostępna jest rozbudowana analiza e-commerce. Wtyczka może śledzić transakcje dokonane w sklepie, wartość sprzedaży, średni koszyk, współczynniki konwersji dla produktów itp. Pozwala to zobaczyć m.in. najpopularniejsze produkty, łączne przychody czy współczynnik porzuceń koszyka. Takie funkcje są porównywalne z tym, co oferuje Google Analytics w zakresie Enhanced Ecommerce, dzięki czemu Matomo można z powodzeniem wykorzystywać do monitorowania wydajności sklepu online.
Śledzenie zdarzeń i Menedżer Tagów
Poza standardowymi odsłonami stron, Matomo umożliwia również śledzenie różnego rodzaju zdarzeń na stronie. Mogą to być np. kliknięcia w przyciski czy linki, pobrania plików, odtworzenia wideo czy kliknięcia w zewnętrzne odnośniki. Wtyczka może automatycznie rejestrować część z tych akcji (jak kliknięcia w linki zewnętrzne czy pobrania, dzięki przypisaniu im odpowiednich klas CSS), a także pozwala deweloperom na ręczne wysyłanie zdarzeń za pomocą API Matomo, jeśli potrzeba śledzić niestandardowe akcje.
Wbudowany Menedżer Tagów (Tag Manager) to kolejna zaleta Matomo. Działa on podobnie do Google Tag Managera – umożliwia zarządzanie dodatkowymi skryptami i tagami na stronie z poziomu panelu Matomo. Możemy w nim definiować tagi śledzące (np. piksel Facebooka czy inne narzędzia marketingowe) oraz reguły ich uruchamiania, bez potrzeby modyfikowania kodu strony. To oszczędność czasu i wygoda, zwłaszcza dla osób, które chcą rozbudować śledzenie o kolejne narzędzia bez instalowania dodatkowych wtyczek.
Dostosowanie i integracja z WordPressem
Matomo jako wtyczka integruje się ściśle z WordPressem, co przejawia się w licznych opcjach dostosowania. Przykładowo, możemy łatwo wykluczyć z pomiarów wybrane role użytkowników (np. administratorów czy redaktorów), aby ich wizyty nie zawyżały statystyk. Możemy też zdecydować, które role mają mieć wgląd w raporty Matomo w panelu – np. dać dostęp zespołowi redakcyjnemu do przeglądu statystyk bez nadawania im uprawnień administratorskich.
Warto również wspomnieć, że Matomo automatycznie wykonuje pewne czynności konfiguracyjne za użytkownika. Na przykład samoczynnie ustawia geolokalizację odwiedzających (na podstawie ich IP) czy generuje okresowe raporty bez potrzeby tworzenia osobnych zadań cron. Jeśli korzystamy z WordPress Multisite, możemy zainstalować Matomo globalnie i śledzić ruch na każdej podstronie sieci z osobna. Całość została zaprojektowana tak, by wtyczka działała na typowej instalacji WordPress bez skomplikowanej konfiguracji.
Zalety korzystania z Matomo Analytics w WordPress
Pełna kontrola nad danymi i zgodność z RODO
Dla wielu użytkowników największą zaletą Matomo jest aspekt prywatności i kontroli nad danymi. Wszystkie statystyki są gromadzone na własnym serwerze, więc żadne dane o ruchu nie są przekazywane do zewnętrznych firm. W kontekście RODO (GDPR) jest to ogromny atut – unikamy ryzyka związanego z przesyłaniem danych osobowych (jak adresy IP czy zachowania użytkowników) za granicę bez odpowiednich zabezpieczeń. Matomo umożliwia też działanie w trybie bezciasteczkowym (bez żadnych cookies), co oznacza, że w wielu przypadkach można zrezygnować z wyświetlania uciążliwych banerów zgody na pliki cookie. Użytkownicy doceniają taką transparentność i fakt, że ich aktywność nie jest śledzona przez żadne dodatkowe podmioty.
Pełna własność danych oznacza również, że mamy nieograniczony dostęp do surowych informacji i możemy je wykorzystywać w dowolny sposób. Jeśli zechcemy przenieść dane na inny serwer lub przeprowadzić własną analitykę poza Matomo, nic nie stoi na przeszkodzie – dane są nasze. Dla porównania, w usługach zewnętrznych jesteśmy często uzależnieni od dostawcy i jego polityki dotyczącej przechowywania danych.
Rozbudowane funkcje bez dodatkowych opłat
Matomo dostarcza bardzo bogaty zestaw funkcji już w wersji podstawowej, co czyni je atrakcyjnym rozwiązaniem z ekonomicznego punktu widzenia. Sama wtyczka jest darmowa i open-source, a zawiera większość elementów, których potrzeba przeciętnemu (i zaawansowanemu) webmasterowi do monitorowania witryny. Otrzymujemy dostęp do raportów, które w innych narzędziach mogłyby wymagać płatnych planów – np. szczegółowe dane e-commerce, statystyki ścieżek wielokanałowych czy możliwość segmentacji odbiorców. Tutaj to wszystko jest pod ręką bez opłat.
Dodatkowo, Matomo stale się rozwija jako projekt open-source. Oznacza to, że społeczność użytkowników i programistów regularnie wprowadza ulepszenia i nowe funkcje. Nawet bez płatnych dodatków możemy liczyć na wsparcie i pojawianie się nowości. Jeśli potrzebujemy czegoś ponad standard, często dostępne są darmowe integracje lub fragmenty kodu, dzięki którym dostosujemy Matomo do swoich wymagań.
Wygoda i integracja z kokpitem WordPress
Ogromnym plusem Matomo jako wtyczki jest wygoda dostępu do danych. Wszystkie statystyki widzimy bezpośrednio w panelu WordPress, bez konieczności logowania się do oddzielnego serwisu czy aplikacji. Dla osoby zarządzającej stroną oznacza to oszczędność czasu i płynniejsze zarządzanie – można sprawdzić ruch, a następnie od razu, pozostając w tym samym panelu, dokonać zmian w treści lub konfiguracji strony.
Integracja z WordPressem oznacza też spójny ekosystem: uprawnienia do oglądania statystyk można powiązać z rolami użytkowników WordPress, a nawet osadzić wybrane statystyki w treści (np. poprzez shortcode). W praktyce Matomo staje się częścią witryny, co wiele osób uznaje za znacznie bardziej intuicyjne niż korzystanie z zewnętrznego narzędzia analitycznego.
Brak limitów i pełna precyzja danych
W przeciwieństwie do niektórych darmowych narzędzi w chmurze, Matomo nie nakłada sztucznych limitów na przetwarzane dane ani nie stosuje próbkowania danych w raportach. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy nasza strona ma 100 odwiedzin miesięcznie, czy 100 tysięcy, otrzymujemy pełne dokładne dane o każdej wizycie. Google Analytics w darmowej wersji często uogólnia wyniki przy bardzo dużym ruchu, opierając się na losowej próbie danych. Matomo natomiast przetwarza wszystko, co daje nam pełniejszy obraz sytuacji, bez ryzyka błędnych wniosków spowodowanych niekompletnymi danymi.
Brak limitów dotyczy również okresu przechowywania danych. To my decydujemy, jak długo chcemy trzymać historię statystyk. Możemy zatem budować własną bazę danych historycznych bez obawy, że po pewnym czasie coś zniknie (o ile oczywiście dysponujemy miejscem na serwerze). Ta swoboda zarządzania danymi analitycznymi jest doceniana zwłaszcza przez bardziej zaawansowanych użytkowników, którzy lubią mieć wszystko pod kontrolą.
Doświadczona społeczność i niezależność
Nie bez znaczenia jest fakt, że Matomo to projekt z wieloletnią historią (rozwijany od 2007 roku) i prężnie działającą społecznością. Korzysta z niego ponad milion stron internetowych na świecie. Tak duża baza instalacji sprawia, że narzędzie jest dobrze przetestowane i stale usprawniane. W razie problemów czy pytań, łatwo znaleźć pomoc na forach czy grupach dyskusyjnych. Dodatkowo, korzystając z Matomo, uniezależniamy się od wielkich korporacji i ich decyzji biznesowych. Nawet jeśli pewnego dnia Google zmieni politykę dotyczącą swojej analityki lub będzie miał problem z zgodnością prawną w danym kraju, nasza analityka Matomo pozostanie nietknięta, ponieważ działa na naszych zasadach.
Wady i ograniczenia Matomo w WordPress
Obciążenie serwera i wpływ na wydajność
Najczęściej wymienianym minusem Matomo w wersji wtyczki jest jego wpływ na zasoby serwera. Ponieważ cała aplikacja analityczna działa na naszym hostingu, przetwarzanie i zapisywanie danych obciąża bazę danych oraz procesor serwera. Przy niewielkim lub średnim ruchu nie stanowi to zwykle problemu, ale w przypadku witryn o bardzo dużej liczbie odwiedzin, obciążenie może być odczuwalne. Każde wejście na stronę generuje zapis wizyty w bazie, co przy dziesiątkach czy setkach tysięcy odsłon dziennie może wpływać na czas ładowania się strony oraz wielkość bazy danych.
Szczególnie na słabszych serwerach współdzielonych może dojść do spowolnienia działania witryny, jeśli Matomo nie zostanie odpowiednio skonfigurowane (np. wyłączenie bardzo częstych raportów w czasie rzeczywistym) lub jeśli serwer nie dysponuje wystarczającymi zasobami. To zasadnicza różnica w porównaniu z Google Analytics, którego mechanizmy działają na serwerach Google i nie obciążają naszego hostingu. Użytkownik Matomo musi mieć świadomość, że bardzo intensywny ruch na stronie może wymagać mocniejszego hostingu lub optymalizacji konfiguracji samego Matomo (np. regularnego czyszczenia starych danych).
Większe wymagania techniczne i konieczność utrzymania
Choć instalacja wtyczki jest prosta, korzystanie z własnej platformy analitycznej oznacza wzięcie na siebie pewnych zadań administracyjnych. Trzeba zadbać o to, by wtyczka była aktualizowana do najnowszej wersji (dla bezpieczeństwa i poprawek błędów), wykonywać kopie zapasowe bazy danych zawierającej dane analityczne oraz monitorować, czy zbierane dane nie zajmują zbyt wiele miejsca. W przeciwnym razie po wielu miesiącach intensywnego gromadzenia statystyk baza WordPressa może stać się bardzo duża.
W przypadku Google Analytics większość tych aspektów leży po stronie dostawcy usługi, tutaj natomiast jesteśmy administratorami własnej analityki. Dla osób obeznanych z technologią nie stanowi to problemu, ale mniej doświadczeni użytkownicy mogą poczuć się przytłoczeni koniecznością samodzielnego rozwiązywania ewentualnych problemów. Wsparcie techniczne Matomo istnieje w postaci dokumentacji i forum, ale nie jest to tak bezobsługowe jak po prostu korzystanie z usługi w chmurze.
Ograniczenia integracji z innymi narzędziami
Korzystając z Matomo, musimy mieć świadomość, że nie posiada ono natywnej integracji z produktami Google (co jest oczywiste, biorąc pod uwagę, że to konkurencyjne narzędzie), ani z niektórymi innymi platformami. Przykładowo, jeśli korzystaliśmy wcześniej z Google Analytics, by łączyć dane z Google Ads czy Google Search Console, to w Matomo takie powiązania nie są automatyczne. Pewne funkcje (jak integracja z Google Search Console w celu importu danych o zapytaniach użytkowników) są dostępne, ale wymagają dodatkowych wtyczek lub konfiguracji. Również integracja z narzędziami typu Data Studio czy innymi zewnętrznymi dashboardami wymaga skorzystania z API lub ręcznego eksportu danych.
Dla niektórych użytkowników może to być minus – ekosystem Google oferuje pewną synergię (np. łatwe śledzenie konwersji reklam). W Matomo trzeba często uzyskać podobny efekt w inny sposób. Chociaż sama wtyczka Matomo jest bardzo funkcjonalna, to jednak wokół Google Analytics narosły przez lata rozmaite narzędzia i integracje, których tutaj z pudełka nie znajdziemy.
Płatne rozszerzenia zaawansowanych funkcji
Podstawowa wersja Matomo Analytics jest darmowa i zawiera wiele możliwości, ale warto świadomie zauważyć, że niektóre bardziej zaawansowane funkcje są dostępne tylko w ramach płatnych rozszerzeń. Dotyczy to np. modułów takich jak Heatmaps (mapy cieplne pokazujące, gdzie użytkownicy najczęściej klikają), nagrywanie sesji użytkowników, zaawansowana analityka formularzy czy analizy kohort i lejka konwersji. Jeśli więc planujemy korzystać z tych konkretnych narzędzi, musimy liczyć się z dodatkową opłatą (jednorazową lub abonamentową w zależności od modelu sprzedaży tych rozszerzeń).
Dla wielu stron WWW nie będzie to wada, ponieważ wbudowane darmowe funkcje w pełni wystarczają. Jednak firmy oczekujące kompleksowego pakietu (z rzeczami typu nagrania zachowań użytkowników) mogą uznać, że finalnie Matomo nie jest wcale całkowicie darmowe. Z drugiej strony, opłaty za te dodatki wspierają rozwój projektu, więc można to postrzegać jako inwestycję w rozbudowę narzędzia, z której korzystamy.
Złożoność interfejsu i nauka obsługi
Choć Matomo dostarcza ogrom danych, dla niektórych użytkowników może to być miecz obosieczny. Panel Matomo jest rozbudowany, posiada wiele zakładek, opcji i możliwości dostosowania. Osoby przyzwyczajone do prostszych wtyczek (lub np. do podstawowych statystyk WordPress w Jetpacku) mogą poczuć się przytłoczone bogactwem informacji. Nauka efektywnego poruszania się po interfejsie Matomo może zająć trochę czasu, szczególnie jeśli wcześniej nie miało się do czynienia z zaawansowaną analityką.
Warto dać sobie czas na oswojenie się z narzędziem i stopniowo poznawać kolejne funkcje. Dla ułatwienia, Matomo udostępnia dokumentację oraz demo, a także wtyczka posiada domyślne ustawienia, które dla wielu użytkowników będą wystarczające. Niemniej, jest to bardziej zaawansowane środowisko niż wiele innych wtyczek statystyk, co dla części odbiorców może być minusem.
Dostępne wersje: darmowa i premium
Darmowa wtyczka Matomo Analytics
Matomo Analytics jako wtyczka dla WordPressa jest dostępna całkowicie za darmo. Oznacza to, że możemy ją pobrać z oficjalnego repozytorium WordPress i korzystać bez żadnych opłat licencyjnych. W darmowej wersji otrzymujemy pełny pakiet opisanych wcześniej funkcjonalności, m.in.:
- Kompleksowe statystyki odwiedzin (odsłony, sesje, użytkownicy, współczynnik odrzuceń, itd.)
- Raporty dotyczące treści i zachowania użytkowników (najpopularniejsze strony, ścieżki nawigacji)
- Analizę źródeł ruchu i skuteczności kampanii (wewnętrzny system śledzenia kampanii UTM)
- Możliwość definiowania celów konwersji oraz podstawową analitykę e-commerce
- Wbudowany Menedżer Tagów do zarządzania skryptami oraz narzędzia RODO (anonimizacja, opt-out)
Krótko mówiąc, darmowa wersja dostarcza wszystko, czego potrzebuje standardowa witryna do monitorowania statystyk. Dla wielu użytkowników taki zestaw okaże się w pełni wystarczający. Co ważne, brak opłat nie oznacza braku wsparcia – twórcy Matomo regularnie aktualizują wtyczkę, poprawiając jej wydajność i bezpieczeństwo.
Płatne rozszerzenia i funkcje premium
Dla bardziej wymagających użytkowników Matomo oferuje szereg płatnych rozszerzeń (tzw. premium features), które można dokupić w razie potrzeby. Są to dodatkowe moduły instalowane podobnie jak wtyczki, poszerzające możliwości analityczne. Do najpopularniejszych należą:
- Heatmaps & Session Recording: mapy cieplne i nagrania sesji pokazujące dokładnie, jak użytkownicy poruszają się po stronie.
- Form Analytics: zaawansowana analityka formularzy (współczynnik porzuceń, czas wypełniania poszczególnych pól).
- Media Analytics: śledzenie interakcji z multimediami (odtwarzanie filmów, audio, śledzenie postępu oglądania).
- Funnels & Cohorts: analizy lejka konwersji oraz kohort, śledzące zachowanie grup użytkowników w czasie.
- SEO Keywords: integracja danych SEO (np. raporty zapytań z wyszukiwarek) bezpośrednio w panelu Matomo.
- Multi-Channel Conversion Attribution: modelowanie atrybucji konwersji z wielu źródeł ruchu.
Każde z tych rozszerzeń jest opcjonalne i płatne osobno. Użytkownik może kupić tylko te moduły, których potrzebuje. Ceny zazwyczaj zależą od typu rozszerzenia oraz ewentualnie liczby stron/instancji, na których będzie używane. Warto zaznaczyć, że zakup tych dodatków jest jednorazowy na rok z dostępem do aktualizacji (po roku można przedłużyć wsparcie). Istnieje również możliwość zakupu pakietu zawierającego wszystkie premium funkcje naraz.
Matomo Cloud (płatna chmura)
Oprócz wersji self-hosted (do której zalicza się wtyczka dla WordPress), twórcy Matomo oferują również hosting w chmurze nazwany Matomo Cloud. Jest to rozwiązanie komercyjne, w ramach którego cała infrastruktura analityczna utrzymywana jest przez Matomo na ich serwerach. Użytkownik otrzymuje dostęp do konta w chmurze i kod śledzący do umieszczenia na stronie (podobnie jak w przypadku Google Analytics). Plusem takiego rozwiązania jest brak obciążenia własnego serwera – całe przetwarzanie dzieje się w chmurze.
Matomo Cloud jest jednak usługą płatną, zwykle w modelu abonamentowym zależnym od liczby odsłon (im więcej ruchu, tym wyższy plan). Daje też dostęp do wszystkich funkcji premium bez dodatkowych opłat za rozszerzenia, ponieważ są one częścią pakietu. Jest to więc wygodna opcja dla firm, które wolą zdać się na dostawcę w kwestii utrzymania narzędzia i nie mają przeciwwskazań co do przechowywania danych na zewnętrznym serwerze. Dla purystów prywatności pozostaje zawsze opcja darmowa na własnym serwerze, natomiast Matomo Cloud oferuje łatwiejszy start kosztem opłaty.
